Instytucja wadium jest istotna dla każdego, kto bierze udział w przetargach albo konkursach. Sprawdź, na czym polega i jak działa, a także, dlaczego w niektórych ofertach jest zwyczajnie wymagana.
Z tego artykułu dowiesz się:
- co to jest wadium i jaką ma definicję,
- czyje interesy zabezpiecza instytucja wadium,
- ile wynosi wadium w ofertach i przetargach,
- czy wadium jest zwrotne,
- czy zawsze wymaga uiszczenia.
Co to jest wadium i jak działa? Podstawowe informacje
Na początek warto określić, co to jest wadium i dlaczego jest istotne z punktu widzenia zarówno organizatora przetargu czy konkursu, jak i jego uczestnika. Wadium to nic innego jak forma zabezpieczenia finansowego, którą składa uczestnik, czyli oferent, na ręce organizatora. Jej zadaniem jest przede wszystkim zabezpieczenie interesów i zaświadczenie o poważnym podejściu do całej umowy.
Wadium może przyjmować kilka form. Pierwszą z nich jest faktyczna suma pieniędzy przekazywana w celu zabezpieczenia transakcji. Drugą formą jest gwarancja wadialna, a trzecią – ubezpieczeniowa. Dodatkowo możliwe jest również uznanie poręczenia przez konkretne, wyznaczone podmioty.
Wadium w przetargu – jakie są jego funkcje i znaczenie?
Przede wszystkim warto zaznaczyć, że nie zawsze oferent musi wpłacać wadium. Co to oznacza? Przede wszystkim ma ono charakter fakultatywny. W efekcie osoba zamawiająca, czyli organizująca konkurs czy przetarg, nie jest zobowiązana do jego ustalenia. Cały proces może odbyć się bez tego zabezpieczenia.
Wadium w przetargu ma za zadanie zabezpieczyć interesy zamawiającego. Oznacza to, że każdy z oferentów wpłaca je jako potwierdzenie, że przystępuje do konkursu z pełną świadomością i odpowiedzialnością za wykonanie czynności, jeśli jego oferta zostanie wybrana.
Wysokość wadium – ile wynosi i jak jest ustalane?
Zamawiający nie może samodzielnie określić, ile wynosi wadium w danym przetargu. Kwota ta jest w jakiś sposób zależna od wartości szacunkowej zamówienia, więc będzie się różnić w różnych procesach. Jednocześnie może mieć wysokość:
- 3% zamówienia, jeśli jego wartość przekracza progi unijne albo jest im równa,
- 1,5% zamówienia, jeśli nie przekracza progów unijnych.
Dodatkowo wysokość wadium może być inna dla różnych części realizacji zamówienia. Oznacza to, że jeśli zostało ono podzielone na kilka etapów, to dla każdego z nich wyznacza się osobno wadium.
Czy wadium jest zwrotne? Wyjaśnienie prawne
Wszystkie zasady ustalania wysokości wadium oraz jego zwrotów określa ustawa Prawa zamówień publicznych. Według artykułu 98 tego aktu prawnego to, czy wadium jest zwrotne, zależy od kilku aspektów. Z zasady jest to kwota, która podlega zwrotowi z urzędu w ciągu maksymalnie 7 dni, gdy:
- upłynął termin związania daną ofertą,
- została zawarta umowa w sprawie danego zamówienia nie z danym oferentem,
- postępowanie w sprawie zamówienia zostało unieważnione,
- oferta została odrzucona,
- oferta została wycofana, jednak przed upływem terminu, do którego można było składać propozycje.
Dodatkowo oferent może również złożyć do zamawiającego wniosek o zwrot wadium zarówno w trakcie trwania przetargu, przed zakończeniem terminu składania ofert, jak i w momencie wyboru najkorzystniejszej z nich.
Co ważne, jeśli wadium składane jest w formie gotówkowej, to zamawiający ma obowiązek przechowywać je na koncie, które jest odpowiednio oprocentowane. Oznacza to zwrot środków nie tylko w kwocie wniesionej, ale też z dodatkowymi odsetkami, choć zwykle nie są one wysokie.
Kiedy wadium nie jest zwrotne?
Istnieją jednak też sytuacje, w których wadium nie podlega zwrotowi. Mowa tutaj o przypadku, w którym oferta danego wykonawcy została wybrana jako najkorzystniejsza, ale jednocześnie sam oferent nie chce podjąć się zawarcia umowy niezbędnej do realizacji zamówienia publicznego. W takim przypadku zamawiający pozostawia sobie wadium jako formę zabezpieczenia, jeśli były to środki finansowe, albo dochodzi do zaspokojenia swojego interesu poprzez przedmiot, który stanowił zabezpieczenie.
Dochodzenie dwukrotności wadium
W niektórych przypadkach również sam oferent może dochodzić nie tylko zwrotu wadium, ale również przyznania kwoty dwukrotnie wyższej lub naprawienia szkody w inny, wybrany sposób. Mowa tutaj o sytuacji, w której wadium nie zostało zwrócone mimo tego, że wystąpiły przesłanki decydujące o przyznanym zwrocie z urzędu.
Zasady dotyczące wadium – co warto wiedzieć przed jego wpłaceniem?
Warto brać pod uwagę, że nie samo wadium jest wyłącznym kosztem udziału w przetargu czy konkursie. Zależnie od formy, w której zostanie ono wniesione, pojawiają się dodatkowe koszty. Przykładowo, gdy jest to gwarancja ubezpieczeniowa albo bankowa, opłaty dotyczą zarówno rozpatrzenia wniosku o wystawienie takiej gwarancji (do 300 zł), jak i wystawienia dokumentu (do 0,30% wartości wadium). Z drugiej strony wadium gotówkowe jest zwykle przekazywane bezgotówkowo, w formie przelewu, więc tutaj koszt dotyczy jedynie samej transakcji bankowej.
Jeśli zabezpieczenie będzie miało utrzymaną ciągłość, oferent może zmienić jego formę. Oznacza to, że można np. wycofać środki finansowe, a na ich miejsce wprowadzić inną formę zabezpieczenia. Jest to rozwiązanie korzystne w momencie, kiedy termin składania ofert jest bardzo długi. W takim przypadku środki są zamrożone na koncie zamawiającego, co sprawia, że nie pozostają do dyspozycji dla oferenta, a to może zaburzyć faktyczną płynność finansową.
Warto pamiętać, że wadium musi być przelane w odpowiednim terminie. Nie jest ważna tutaj data, w której przelew został wykonany. Za wiążącą uznaje się datę wpływu środków na konto zamawiającego. Trzeba brać to pod uwagę i przygotować zabezpieczenie – jeśli jest to transakcja bezgotówkowa – odpowiednio wcześnie.
Wadium jest terminem, który powinien znać każdy oferent biorący udział w zamówieniach publicznych i konkursach. Jego wysokość, a także sposób wnoszenia i zwrotu są ściśle określone przepisami. Szczególnie istotne jest dotrzymanie wszystkich terminów dotyczących tej formy zabezpieczenia – zarówno dla interesów zamawiającego, jak i oferenta.
